ساختمان خاک
شکل خاک و نحوه بهم چسبیدن ذرات خاک را ساختمان خاک گویند. ذرات سیلت، رس و شن ذرات اولیه هستند که با چسبیدن مواد سیمانی به یکدیگر تشکیل خاک دانه و ساختمان خاک را می دهند.
تاثیر ساختمان خاک بر روی ویژگی های آن بر پایه نقش ساختمان در حجم و اندازه خلل و فرج خاک است که آنها را روزنه یا منافذ می نامیم.
روزنه ها نقش مهمی در نفوذپذیری و تهویه آب در خاک، هدایت حرارتی، جذب و نگهداری رطوبت، زهکشی و حرکت ریشه گیاهان دارند.
ساختمان خاک شامل ورقه ای، منشوری، ستونی، مکعبی و کروی شکل اند.
خاک های بدون ساختمان تک دانه و توده ای می باشند.
خاک های تک دانه، در خاک های شنی، فاقد ماده آلی وجود دارد و ساختمان توده ای یا متراکم، در خاک‌های سنگین بافت با مدیریت غلط کشاورزی بوجود آمده آند.
این خاک ها وزن مخصوص ظاهری بالای دارند و برای کشت و کار مناسب نمی باشند، زیرا پیوستگی منافذ خاک از بین رفته و کلوخه های بزرگ ایجاد شده که بر حرکت هوا و آب در خاک تاثیر سوء دارند.
عوامل مهم در پایداری خاکدانه ها یا ساختمان خاک
ذرات رس
عامل اصلی چسبیدن ذرات به یکدیگر و پایداری خاک دانه ها، ذرات رس هستند. ذرات سیلت و شن، قدرت چسبیدن بهم و تشکیل خاک دانه را ندارند، هرچه ذرات سیلت و شن خاک دانه بیشتر باشند پایداری خاکدانه کمتر است.
تاثیر رطوبت در خاک
انجماد و انبساط آب با پدیده ذوب شدن و یخ زدن باعث شکسته شدن خاک دانه ها یا تشکیل خاک دانه می شود.
خشک شدن سبب انقباض ذرات خاک به یکدیگر شده و فشار انقباضی باعث چسبیدن ذرات به یکدیگر و تشکیل خاک دانه و کلوخه می شود.
اما پدیده خیس شدن سبب شکستن کلوخه ها و تخریب ساختمان خاک می شود.
یخ زدن آب در خاک با انجماد تدریجی تاثیری شبیه خشک شدن در خاک دارد، که باعث افزایش اندازه خلل و فرج و نزدیک شدن ذرات خاک به یکدیگر و تشکیل خاک دانه ها می شود.
انجماد سریع و یخ زدن ناگهانی سبب خرد شدن و ریز شدن خاک دانه ها و پراکنش نامناسب ذرات در خاک شده که تاثیر آن مشابه مرطوب شدن است.
مواد آلی
با افزایش مواد آلی تشکیل و پایداری خاکدانه ها بیشتر می شود.
خاک های که درصد رس آنها بیش از ۲۵ درصد می باشد اثر ماده آلی در تشکیل خاک دانه واضح و روشن است.
اثر کاتیون ها
نوع کاتیون غالب در خاک در تشکیل و پایداری و یا تخریب خاک دانه ها موثر است. کاتیون های مانند کلسیم باعث هماوری ذرات و پایداری خاک دانه ها می شود، در صورتی که کاتیونی مثل سدیم یا منیزیم باعث پراکندگی ذرات خاک و تخریب ساختمان می شود.
تاثیر میکروارگانیسم ها در تشکیل خاک دانه
تجزیه مواد آلی توسط موجودات زنده سبب تشکیل هوموس می شود که در تولید خاک دانه ها موثرند.
رشته‌ها یا ریشه های قارچ ها و اکتینومیست ها سبب اتصال مکانیکی ذرات خاک می شود و مواد سنتزی مثل پلی ساکاریدها اثر ملات کنندگی بر تشکیل خاک دانه ها دارند.
گیاهان
ریشه گیاهان با تولید اسیدهای آلی باعث چسباندن ذرات خاک می شوند و همانند سیمان عمل می کنند.
کرم های خاکی
این موجودات به صورت مستقیم و غیر مستقیم در تشکیل خاک دانه موثرند.
تاثیر مستقیم آن مربوط به تشکیل هوموس و ترشحاتی که سبب چسبیدن ذرات خاک می شوند.
تاثیر غیر مستقیم کرم خاکی به ایجاد دالان و تونل در خاک برمی‌گردد که سبب سهولت حرکت آب، هوا و افزایش نفوذپذیری و تهویه خاک شده که در پایداری خاکدانه ها موثرند.
عملیات کشاورزی
تردد و حرکت ماشین آلات سبب شکستگی خاک دانه ها و متراکم شدن ذرات خاک شده که سبب تخریب ساختمان خاک می گردند.
بنابراین اهمیت ساختمان خاک با توجه به نقش منافذ در هوای خاک و میزان رطوبت زمین در فعالیت گیاهان و میکروارگانیسم ها موثر است و بطور غیرمستقیم بر عملکرد محصول مهم است.
کشاورز عزیز ما در مرکز خرید کود با بهترین برند های کود منتظر بهبود مخصولات شما هستیم