آلودگی نیترات
نیترات بعنوان یک آلاینده معدنی از راههای مختلف سبب آلودگی آب و خاک می‌گردد.
وجود این عنصر بالاتر از حد مجاز خطراتی برای سلامتی انسان و دام دارد.
منابع آلودگی نیترات در محیط
کودهای شیمیایی
نیترات آنیونی است که در طبیعت بصورت کود شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، کوددهی بیش از اندازه با کودهای ازته و آبشویی در اوایل فصل بهار یا در زمستان کود را به منطقه خارج از گیاه انتقال داده و سبب گسترش آلودگی نیترات در آبهای سطحی و زیر زمینی شده که غلظت آن بویژه در آب زیرزمینی افزایش می‌یابد.
این ترکیب بصورت آنیون، کمتر جذب سطحی ذرات خاک شده و منشا مهم نیترات ها از کود های ازته است که با آبشویی در عمق خاک قرار گرفتند.
کودهای آلی
افزودن مقدار زیادی ماده آلی به خاک ها که شامل تخلیه زباله می‌شود، افزایش مواد فاضلابی، تخلیه کودهای حیوانی و آبیاری با فاضلاب می‌تواند سبب انباشتن نیتروژن آلی خاک شود که می توانند مورد استفاده گیاه و میکروارگانیسم ها قرار بگیرند.
اما مقادیر بیشتر سبب آبشویی و آلودگی زه آب ها و آب های زیرزمینی می‌شود.
کودهای آلی بتدریج ازت آلی را به فرم معدنی تبدیل می کنند و سبب افزایش ازت در خاک و آبشویی آن می‌گردند.
اتمسفر
یکی از اثرات سو نیترات توسط باران‌های اسیدی حاصل می‌شود و بستگی به درجه صنعتی بودن آن جامعه دارد.
در باران‌های اسیدی اسید سولفوریک در درجه اول و اسید نیتریک در درجه بعدی اهمیت دارد.
اکسیدهای ازتی که وارد اتمسفر می شوند منشا متفاوتی دارند که شامل موارد زیر است.
– سوخت های فسیلی سبب ورود اکسیدهای ازت به اتمسفر می‌گردد
– سوختن پوشش گیاهی و مواد آلی
– دنیتریفیکاسیون
– فعالیت های صنعتی
– باکتری های تثبیت کننده ازت
عوامل موثر در شدت آلودگی نیترات
در آبشویی نیترات و آلودگی آن در آبها سطحی و زیرزمینی، چندین عامل موثر است.
هرچقدر شدت مصرف نیترات توسط گیاه بیشتر باشد، آلودگی نیتراته کمتر است.
با افزایش نیترات حل شده در محلول خاک و بالا بودن میزان نفوذپذیری خاک، آلودگی نیترات در آبهای زیرزمینی و سطحی بیشتر است.
ازدیاد مصرف کودهای آلی و شیمیایی در زمین، سبب افزایش آبشویی نیترات و آلودگی بیشتر می‌شود.
تاثیرات سوء نیترات در بدن و محیط زیست
آلودگی آبهای زیرزمینی با نیترات از دو جهت حائز اهمیت است
۱_ ایجاد بیماری و سمیت در انسان و دام
۲_ غنی شدن آبهای از عناصر غذایی سبب رشد جمعیت پلانکتون‌ها شده که با مصرف اکسیژن، سایر موجودات آبزی هوازی با کمبود اکسیژن آزاد مواجه شده و دچار مرگ می‌شوند.
تاثیر سمی نیترات در بدن پستانداران سبب ایجاد بیماری به نام مت هموگلوبینا می‌شود و علت این است که زمانی که نیترات وارد گردش خون پستانداران شده، تبدیل به نیتریت شده و به اکسی هموگلوبین حمله کرده و با اکسید کردن آهن هموگلوبین و تغییر ظرفیت آهن II به III، اکسی هموگلوبین تبدیل به مت هموگلوبین شده که ظرفیت حمل اکسیژن کمتری از هموگلوبین دارد، اگر این ترکیب به ۲۸ درصد برسد، پستانداران دچار کمبود اکسیژن می‌شود و مرگ بیمار فرا خواهد رسید.
زیاد شدن نیترات در آب، سبب ازدیاد ادرار می‌شود.
تجمع نیترات در گیاه حالت سمیت ایجاد نمی‌کند، اما برای دام و انسان مضر است. در دام سبب مسمومیت و بیماری مت هموگلوبینا شده که سبب سقط جنین در دام، کاهش تولید شیر، اختلالات تولید مثلی و… می گردد و در نوزادان سبب خفگی می‌شود.
تجمع نیترات بصورت نیتروزآمین در سیستم گوارشی انسان سبب سرطان می‌گردد، همچنین کمبود ویتامین A را بدنبال دارد.
وجود درصد بالای نیترات در گیاهان در زمان انبارداری سبب تصاعد اکسیدهای نیترو می‌شود و بیماری های تنفسی در انسان و دام ایجاد می‌کند.
اکسید نیتریک در تخریب لایه ازن نقش دارد.
صرفنظر از آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی تجاوز نیترات از استانداردهای آب آشامیدنی یک امر خطرناک برای سلامتی بشر است. حد مجاز نیترات در آبهای آشامیدنی، ۵۰ میلی‌گرم بر لیتر گزارش شده است.
بنابراین لازم است با مدیریت دقیق مصرف کود و مواد آلی و برنامه ریزی مناسب برای آبیاری از گسترش آلودگی آبها توسط نیترات تا حد امکان جلوگیری شود.
کشاورز عزیز ما در مرکز خرید کود با بهترین برند های کود منتظر بهبود مخصولات شما هستیم